از سن 50 سالگی به بعد، گهگاهی مشکل در یافتن کلمه مناسب یا به خاطر سپردن جایی که وسایل را قرار داده اید، غیرعادی نیست. اما دشواری مداوم در به خاطر سپردن، شناخت و توانایی انجام کارهای روزمره ممکن است علائم اولیه زوال عقل و حاکی از این باشد که اتفاق جدی تری در مغز آن فرد رخ می دهد.
طبق گزارش کلینیک مایو، زوال عقل در واقع یک بیماری نیست. بلکه یک اصطلاح همه جانبه برای تغییرات در مغز است که باعث از دست دادن عملکرد و اختلال در زندگی روزمره می شود. زوال عقل می تواند تمرکز، توانایی توجه، مهارت های زبانی، حل مسئله و درک بصری را کاهش دهد. همچنین می تواند کنترل احساسات و ایجاد تغییرات شخصیتی را برای فرد دشوار کند.
بر اساس گزارش انجمن آلزایمر در سال 2021، بیش از 6 میلیون آمریکایی مبتلا به زوال عقل آلزایمر هستند. بیماری آلزایمر علت اصلی زوال عقل است که 60 تا 70 درصد موارد را شامل می شود، اما طیف وسیعی از بیماری های مغزی می توانند منجر به این بیماری شوند.
اگر یکی از عزیزانتان علائم زوال عقل را نشان می دهد، باید به متخصص پزشکی مراجعه کند تا آزمایشات را انجام داده، و تشخیص داده شود. همچنین اگر یکی از عزیزان شما مبتلا به زوال عقل است، احتمالا می خواهید برنامه ریزی کنید که چگونه از او به ویژه با پیشرفت آن مراقبت کنید.
در این بخش برخی از علائم هشداردهنده که توسط متخصصان زوال عقل و سازمان های بهداشت روانی شناسایی شده، ذکر شده است:
- مشکل در انجام کارهای روزمره. همه افراد مرتکب اشتباه می شوند، اما افراد مبتلا به زوال عقل ممکن است برای انجام کارهایی مانند پیگیری صورت حساب های ماهانه یا استفاده اجرای صحیح دستور غذا هنگام پخت و پز دچار مشکل شوند.
- همچنین ممکن است تمرکز روی کارها برای آن ها دشوار باشد، انجام کارها برای آن ها بیشتر طول بکشد یا در اتمام آن ها مشکل داشته باشند.
- تکرار. جیسون کارلاویش متخصص داخلی و سالمندان، متخصص پزشکی در دانشگاه پنسیلوانیا می گوید پرسیدن سؤال، شنیدن پاسخ و سپس تکرار همان سؤال 15 دقیقه بعد، یا گفتن یک داستان در مورد یک رویداد اخیر چندین بار، دلایلی برای نگرانی هستند.
- مشکلات ارتباطی. دقت کنید که آیا عزیزانتان برای شرکت در مکالمات یا دنبال کردن آن ها مشکلی دارند، ناگهان در وسط یک حرف متوقف می شوند، یا برای پیدا کردن کلمات یا نام اشیاء تلاش می کنند.
- گم شدن. افراد مبتلا به زوال عقل ممکن است در توانایی های بینایی و فضایی دچار مشکل شوند. به گفته کلینیک مایو، این مسأله می تواند خود را از طریق مشکلاتی مانند گم شدن هنگام رانندگی نشان دهد.
- تغییر شخصیت. ممکن است فرد به طور غیرعادی مضطرب، گیج، هراسیده یا مشکوک باشد، به راحتی ناراحت شود، یا علاقه خود را نسبت به کارها از دست دهد و به نظر افسرده برسد. تمامی این نشانه ها باعث نگرانی و از علائم زوال عقل هستند.
- سردرگمی در مورد زمان و مکان. به گفته کارلاویش افرادی که فراموش می کنند کجا هستند یا نمی توانند به یاد بیاورند که چگونه به آنجا رسیده اند باید جدی گرفته شوند. یکی دیگر از نشانه های نگران کننده این است که فرد در مورد زمان دچار سوء تفاهم می شود. به عنوان مثال، می پرسد که آیا امروز جمعه است یا دوشنبه یا سه شنبه.
- رفتار مشکل ساز. اگر به نظر می رسد که یکی از اعضای خانواده شما هنگام مدیریت پول قضاوت ضعیفی دارد یا از نظافت و تمیزی غافل می شود، به این رفتارها توجه کنید.
برخی افراد که از دست دادن حافظه را تجربه می کنند، یا در توجه، زبان تصمیم گیری یا استدلال مشکل دارند، ممکن است دچار اختلال خفیف شناختی شوند. به گفته کلینیک کلیولند، این اختلال کاهش قابل توجهی را ایجاد می کند، اما شدت تغییرات از زوال عقل کم تر است، و فرد همچنان می تواند فعالیت های طبیعی روزانه خود را انجام دهد.
افرادی که دچار اختلال شناختی خفیف هستند، بیشتر در معرض ابتلا به زوال عقل قرار دارند.
از کجا می توان کمک گرفت
هنگامی که یکی از عزیزان شما علائم نگران کننده زوال عقل را نشان می دهد، مراجعه به درمانگر مراقبت های اولیه اغلب اولین قدم است. اما برای تشخیص قطعی، باید به متخصصی مانند متخصص مغز و اعصاب، متخصص سالمندان یا روانپزشک سالمندان مراجعه کنید.
متخصصان می خواهند از سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی بیمار مطلع شوند. یکی از اقوام نزدیک یا بستگان مبتلا به آلزایمر یک عامل اصلی خطر است.
تحقیقات اخیر نشان می دهد که وجود زوال عقل حتی در میان اعضایی با نسبت فامیلی دورتر نیز می تواند خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد. پزشکان همچنین آزمایشات فیزیکی و عصبی را برای جلوگیری از سایر علل قابل درمان علائم زوال عقل انجام می دهند.
برخی از روش هایی که پزشکان برای تشخیص زوال عقل استفاده می کنند عبارتند از:
- آزمون های شناختی و عصب روانشناختی برای ارزیابی مهارتهای زبان و ریاضی، حافظه، حل مسئله و انواع دیگر عملکردهای ذهنی.
- تست های آزمایشگاهی خون و سایر مایعات، از جمله بررسی میزان مواد شیمیایی مختلف، هورمون ها و ویتامین ها، می تواند به رد علل علائم نامربوط با زوال عقل کمک کند.
- اسکن مغز مانند تصویربرداری ام آر آی یا سی تی اسکن می تواند تغییرات در ساختار و عملکرد مغز را تشخیص دهد. این آزمایشات همچنین می تواند سکته مغزی، تومورها و سایر مشکلاتی را که می توانند باعث زوال عقل شوند، شناسایی کند.
- ارزیابی روانپزشکی می تواند تعیین کند که آیا یک بیماری روانی باعث ایجاد یا تحریک علائم شده است یا نه.
- آزمایشات ژنتیکی بسیار مهم هستند، به خصوص اگر فردی قبل از 60 سالگی علائم خود را نشان دهد. به گفته کلینیک مایو، شکل اولیه آلزایمر با ژن های فرد ارتباط قوی دارد. قبل و بعد از آزمایش با مشاور ژنتیک صحبت کنید.
بیشتر بخوانید: افدامات لازم برای سلامت مغز بعد از 50 سالگی