چگونگی تأثیر استرس بر مغز

طی چند دهه گذشته، دانشمندان علوم مغز و اعصاب یافته های جدیدی را در مورد تأثیر استرس شدید بر مغز، و اینکه چگونه استرس مزمن می تواند مغز را در معرض ابتلا به اختلالات بهداشت روان قرار دهد، به دست آورده اند. در بسیاری از این مطالعات تأثیرات طولانی مدت حوادث ناگوار کودکی یا تجربه حوادث آسیب زا مانند حملات تروریستی در 11 سپتامبر 2001 یا طوفان کاترینا بررسی شده است. اکثریت نتایج نشان داده اند که برخی از افراد در برابر این نوع چالش ها انعطاف پذیری بیشتری نشان می دهند – و این انعطاف پذیری یک فرایند عصبی زیست شناختی فعال است که می تواند با وجود فشارهای محیطی افزایش یافته، و طولانی مدت از مغز محافظت کند.

 اکنون، در حالی که مردم در سراسر جهان در واکنش به بیماری همه گیر COVID-19، در تلاش برای سازگاری با تعطیلی مدارس و کسب و کار، و همچنین سایر تغییرات مهم در سبک زندگی هستند، چهره های عمومی مورد علاقه مان به ما می گویند “وحشت نکنید.”

در این مقاله دکتر اریک جی. نستلر، استاد علوم اعصاب و مدیر موسسه مغز فریدمن در دانشکده پزشکی در مونت سینا، در مورد چگونگی تأثیر استرس شدید بر مغز و اینکه چگونه می توانیم یاد بگیریم تا در رویارویی با چنین بیماری های همه گیر یا شرایط سخت دیگر مقاومت بیشتری داشته باشیم، بحث می کند.

  • تفاوت بین استرس و پانیک چیست؟

این دو حالت کاملاً متفاوت هستند. هر چیزی که نوعی بار یا نیاز اضافی را به یک سیستم تحمیل کند، استرس نام دارد. و می تواند جسمی، روانی یا عاطفی باشد. توجه به این نکته مهم است که همه استرس ها بد نیستند. در واقع، مقدار کمی استرس به ما کمک می کند تا تمرکز کنیم، بیشتر کار کنیم و کارهای خود را انجام دهیم.

شرایط زمانی چالش برانگیز می شود که استرس طولانی مدت یا بیش از حد باشد. اگر به استرس به عنوان یک منحنی U شکل وارونه فکر کنید، کمی استرس به بهبود عملکرد کمک می کند. اما در نهایت به یک نقطه اوج می رسید که میزان آن بیش از حد می شود، و در نهایت در عملکرد خود با مشکل مواجه می شوید. و شما نمی خواهید به آن نقطه برسید.

مردم اصطلاح پانیک را در شرایط کاملا معمول به کار می برند، اما به نظر باید در این کار احتیاط کرد. در روانپزشکی معنای مشخصی برای پانیک وجود دارد. به عنوان مثال حمله پانیک، مجموعه خاصی از علائم را توصیف می کند که گاهی خود به خود رخ می دهد، و گاهی نیز زمانی که فرد دچار فشار روحی شدید باشد، بروز می دهد. نوعی احساس ذهنی و درونی در پانیک وجود دارد، مانند اینکه در حال مردن هستید، و این حمله با تغییرات فیزیولوژیکی مانند افزایش ضربان قلب و تنفس همراه است. اگر حملات پانیک منظم داشته باشید، ممکن است نوعی اختلال اضطراب تشخیص داده شود.

تأکید بر این نکته مهم است که احساس فشار روحی یا استرس و ترس مانند حمله پانیک نیست. این بحران ویروس کرونا باعث ایجاد حمله پانیک یا اختلال پانیک در افراد نمی شود. بلکه فقط یک دوره استرسی بسیار شدید است.

  • در دوره های بروز استرس شدید در مغز چه اتفاقی می افتد؟

پاسخ این سوال بسیار پیچیده است. شبکه ای به نام محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال یکی از بهترین پاسخ های استرسی مورد مطالعه است. و مسیری در مغز است که منجر به ترشح گلوکوکورتیکوئیدها، معروف به هورمون های استرس، مانند کورتیزول از غدد فوق کلیوی می شود. در بررسی تأثیر استرس بر مغز می توان اینگونه توضیح داد که وقتی افراد به صورت حاد تحت فشار قرار می گیرند، انفجاری از این گلوکوکورتیکوئیدها به ما کمک می کند تا با استرس موجود سازگار شویم.

در کوتاه مدت، این اتفاق یک چیز خوب است. زیرا به مغز و بدن کمک می کند تا با هر آنچه اتفاق می افتد سازگار شوند. ده ها سیستم واکنش استرسی دیگر نیز در مغز وجود دارد، که همگی برای مقابله با استرس و واسطه گری پاسخ های عاطفی از طریق سیستم لیمبیک بسیار مهم هستند.

اما در دوره های استرسی بسیار شدید، و هنگامی که این استرس طولانی مدت یا ماندگار باشد، همه این سیستم های مختلف پاسخ استرس شروع به ایجاد تغییرات شیمیایی در مغز و تغییر در سیستم مداربندی مغز می کنند، که می تواند مغز برخی افراد را در دفعات بعدی بروز استرس، حساس تر کند. در حالی که، در مغز افراد دیگر تغییرات مختلف ممکن است برعکس باشد، و باعث شود فرد در برابر استرس مقاومت بیشتری داشته باشد. و در نتیجه، تأثیر استرس شدید بر مغز افراد می تواند متفاوت باشد.

استرس
Pexels/ Stress

با این اوصاف، همچنین می دانیم که وقتی استرس بسیار شدید و ماندگار باشد، تغییرات در مغز چشمگیرتر خواهد بود. و حتی افراد با مقاومت بیشتر با چالش های فزاینده ای روبرو می شوند. به همین دلیل یافتن راه هایی برای به حداکثر رساندن ظرفیت فردی برای انعطاف پذیری و مقاومت بیشتر در برابر تأثیر استرس بر مغز مهم است.

وقتی افراد از ناحیه امن خود بیرون آورده می شوند، یا در موقعیت های جدید قرار می گیرند، نتیجه آن می تواند استرس آور باشد، و این استرس بر مغز افراد تأثیر می گذارد. سازگاری با هر چیز جدیدی همیشه یک چالش است، اما علاوه بر این، یک فرصت عالی برای بهبودپذیری است. همچنین یک روش مناسب برای مجبور کردن مغز و بدن برای سازگاری و انطباق با آن چیزهای جدید است.

به عنوان مثال، ممکن است در حال حاضر  به خاطر شرایط موجود کار نکنید. باشگاه ورزشی تان تعطیل است چگونه ورزش می کنید؟ شما می توانید راه های جدید و خلاقانه ای برای فعال ماندن پیدا کنید، این کار می تواند بیرون رفتن برای پیاده روی طولانی و یا بالا و پایین رفتن از پله ها باشد. بنابراین تأکید بر این نکته مهم است: این چالش ها مشکلاتی را به وجود می آورند، اما همچنین فرصت هایی را ایجاد می کنند که می توانند به هر یک از ما اجازه دهند تا انعطاف پذیری و مقاومت خود را بهبود بخشیم.

بیشتر بخوانید: واکنش مغز به جابجایی اشیاء

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.