در نظریه روانکاوی شخصیت زیگموند فروید، ذهن هشیار متشکل از همه چیزهای درون آگاهی ما است. در واقع، این جنبه پردازش ذهنی ماست که می توانیم به شکلی منطقی در مورد آن فکر کرده، و درباره آن صحبت کنیم.
ذهن هشیار شامل مواردی مانند احساسات، ادراک، خاطرات، عواطف و فانتزی های موجود در آگاهی فعلی ما است. ذهن نیمه هشیار (نیمه آگاه) که با ذهن آگاه مرتبط است، شامل مواردی است که در حال حاضر به آنها فکر نمی کنیم، اما می توانیم آن ها را به راحتی وارد ذهن هشیار خود کنیم.
مواردی که ذهن هشیار می خواهد آنها را از آگاهی پنهان کند، در ذهن ناهشیار یا ناخودآگاه سرکوب می شود. در حالی که ما از این احساسات، افکار، تمایلات و عواطف آگاهی نداریم، اما فروید معتقد بود که ذهن ناهشیار هنوز هم می تواند بر رفتار ما تأثیر بگذارد.
چیزهایی که در ناخودآگاه هستند، فقط به صورت پوشیده در دسترس ذهن آگاه هستند. به عنوان مثال، محتویات ناخودآگاه ممکن است به صورت رویا به آگاهی سرایت کند. فروید معتقد بود که با تجزیه و تحلیل محتوای رویاها، افراد می توانند تأثیرات ناخودآگاه بر اعمال آگاهانه خود را کشف کنند.
تشابه کوه یخی
فروید اغلب از تشابه کوه یخی برای توصیف دو جنبه اصلی شخصیت انسان استفاده می کرد. نوک کوه یخی که در قسمت بالای آب قرار دارد، نشان دهنده ذهن هشیار است. ذهن هشیار فقط “نوک کوه یخ” است. در زیر آب قسمت خیلی بزرگی از کوه یخی قرار دارد که نمایانگر ناخودآگاه است.
در حالی که ذهن هشیار و نیمه هشیار هر دو مهم هستند، فروید معتقد بود که حیات آنها بسیار کمتر از ناخودآگاه است.
فروید معتقد بود چیزهایی که از آگاهی پنهان هستند، بیشترین تأثیر را بر شخصیت و رفتارهای ما دارند.
تفاوت ذهن هشیار و نیمه هشیار
ذهن هشیار شامل همه مواردی است که در حال حاضر از آنها آگاه هستید، و به آنها فکر می کنید. در واقع، ذهن هشیار تا حدودی شبیه حافظه کوتاه مدت است، و از نظر ظرفیت محدود می باشد. آگاهی شما از خود و دنیای اطرافتان بخشی از ذهن هشیار شماست.
ذهن نیمه هشیار شامل مواردی است که در حال حاضر ممکن است از آنها آگاهی نداشته باشیم، اما در صورت لزوم می توانیم آنها را به آگاهی هشیارانه برسانیم.
در حال حاضر ممکن است در مورد چگونگی انجام یک تقسیم طولانی فکر نکنید، اما وقتی با یک مسئله ریاضی روبرو هستید، می توانید به اطلاعات داخل ذهنتان دسترسی پیدا کرده، و آنها را وارد قسمت هشیار کنید. ذهن نیمه هشیار بخشی از ذهن است که با حافظه معمولی مطابقت دارد. این خاطرات آگاهانه نیستند، اما هر وقت بخواهیم می توانیم آنها را در معرض آگاهی قرار دهیم.
ذهن نیمه هشیار
در حالی که این خاطرات بخشی از آگاهی فوری شما نیستند، اما با تلاش آگاهانه می توانند به سرعت به ذهن هشیار آورده شوند. به عنوان مثال، اگر از شما سوال شود که دیشب چه برنامه تلویزیونی را تماشا کرده اید، یا امروز صبح برای صبحانه چه چیزی صرف کرده اید، می توانید این اطلاعات را از ذهن نیمه هشیار خود خارج کنید.
یک روش مفید برای فکر کردن در مورد ذهن نیمه هشیار این است که به نوعی مانند دروازه بانی بین بخش های هشیار و ناخودآگاه ذهن عمل می کند، و این امکان را فراهم می کند که فقط قسمت های خاصی از اطلاعات از طریق آن عبور کرده و وارد آگاهی هشیارانه شوند.
شماره تلفن ها و شماره های امنیت اجتماعی نیز نمونه هایی از اطلاعات ذخیره شده در ذهن نیمه هشیار شما هستند. در حالی که همیشه به طور آگاهانه به فکر این اطلاعات نیستید، اما وقتی در مورد این اعداد از شما سوالی پرسیده می شود، می توانید سریع آن ها را از ضمیر نیمه آگاه خود بیرون بیاورید.
در تشابه کوه یخی فروید، ذهن نیمه هشیار دقیقاً در زیر سطح آب قرار دارد. اگر تمرکز کنید و برای دیدن آن تلاش کنید، می توانید شکل و طرح کلی یخ غوطه ور را مشاهده کنید.
مانند ذهن ناخودآگاه، فروید معتقد بود که ذهن نیمه هشیار می تواند بر آگاهی هشیارانه تأثیر بگذارد. بعضی اوقات اطلاعات از ذهن نیمه هشیار به روش های غیرمنتظره، مانند خواب یا اشتباهات لپی (معروف به لغزش های فرویدی) آشکار می شوند. گرچه ممکن است به طور فعال در مورد این موارد فکر نکنیم، اما فروید معتقد بود که آنها هنوز هم برای تأثیرگذاری بر اعمال و رفتارهای آگاهانه عمل می کنند.
دسترسی به افکار ناخودآگاه
ذهن ناخودآگاه می تواند شامل احساسات سرکوب شده، خاطرات پنهان، عادت ها، افکار، خواسته ها و واکنش های ما باشد. خاطرات و احساساتی که بیش از حد دردناک، باعث شرمساری، خجالت آور و ناراحت کننده هستند، در مخزن عظیمی که ذهن ناخودآگاه را می سازد، ذخیره شده است.
فروید برای شناسایی ریشه های آشفتگی روانشناختی، روش هایی مانند تجزیه و تحلیل رویا و ارتباط آزادانه (به اشتراک گذاری افکار به ظاهر تصادفی) را به کار گرفت، تا احساسات واقعی را برانگیزد.
بیشتر بخوانید: هنر درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی
