استرس و فرسودگی شغلی یکسان نیستند. و گرچه می دانیم که استرس اغلب منجر به فرسودگی شغلی می شود، اما می توان با هجمه ساعت های کاری طولانی، فشار زیاد و بحران های کاری به گونه ای کنار آمد، به طوری که از خستگی عاطفی، بدبینی و عدم اطمینان به توانایی های فردی که نشانه های فرسودگی شغلی و کارزدگی هستند، جلوگیری شود. نکته اصلی برای رهایی از این مشکل استفاده از هوش هیجانی است.
این همان چیزی است که کندی وینز، عضو هیئت مدیره دانشگاه پنسیلوانیا در مطالعه اخیر خود کشف کرده است. در این مطالعه 35 افسر ارشد پزشکی در 35 بیمارستان بزرگ از نظر میزان استرس ارزیابی شده اند، و سعی بر این بوده است که در صورت وجود فرسودگی شغلی و کارزدگی، راه های مقابله با آن مشخص شوند.
یافته ها محققان را شگفت زده کرد: علی رغم این واقعیت که 69 درصد از افسران ارشد پزشکی سطح استرس فعلی خود را شدید، بسیار شدید یا در بدترین حالت ممکن توصیف کردند، اما اکثر آن ها بر اساس فهرست فرسودگی شغلی مسلش دچار کارزدگی نشده اند. در مصاحبه با این افسران ارشد پزشکی، موضوع مشترکی مربوط به آنچه که استرس آن ها را کنترل می کند، به دست آمد: هوش هیجانی.
یکی دیگر از همکاران وی به نام آنی مک کی نیز قبلاً در این مورد نوشته است. تحقیقات نشان می دهد هوش هیجانی از توانایی های برتر سازگاری پشتیبانی می کند، و به افراد کمک می کند تا با استرس مزمن مقابله کرده و از فرسودگی شغلی جلوگیری کنند.
به عنوان مثال خودآگاهی احساسی، یکی از مولفه های هوش هیجانی، به ما اجازه می دهد تا منابع ناامیدی یا اضطراب خود را بشناسیم، و توانایی ما را برای در نظر گرفتن پاسخ های مختلف بهبود می بخشد. مدیریت فردی، یکی دیگر از قابلیت های هوش هیجانی، این امکان را فراهم می کند تا در هنگام مواجهه با استرس خونسردی خود را حفظ کنیم، پیام های عصبی را کنترل کرده و به درستی رفتار کنیم.
مهارت های مدیریت ناسازگاری ها به ما این امکان را می دهد تا اضطراب و احساسات خود را به سمت حالت حل مسئله هدایت کنیم و اجازه ندهیم شرایط ما را آزار دهد، یا تمام شب ما را بیدار نگه دارد. همچنین همدلی در مواجهه با استرس نیز موثر می باشد. وقتی تلاش می کنیم دیگران را بفهمیم، غالباً به آن ها اهمیت می دهیم. دلسوزی، مانند سایر احساسات مثبت، می تواند با اثرات فیزیولوژیکی استرس مقابله کند. و همسویی با دیدگاه ها، نگرش ها و اعتقادات دیگران به توانایی ما در جلب اعتماد و تأثیرگذاری بر دیگران کمک می کند. این مسأله معمولاً به این معنی است که ما قبل از تبدیل استرس به فرسودگی شغلی، به کمکی که نیاز داریم می رسیم.
برای کنترل استرس و جلوگیری از فرسودگی شغلی چه کارهایی می توانید انجام دهید
افراد برای مقابله با استرس انواع کارهای مخرب و غیر سازنده را امتحان می کنند. به طور مثال، بیش از حد غذا می خورند، از مواد مخدر و الکل سو استفاده می کنند و به جای اینکه عاقلانه و منطقی عمل کنند، بیشتر به خود فشار می آورند. آنچه از مطالعه درباره افسران ارشد پزشکی آموختیم این است که افراد می توانند از هوش هیجانی خود برای مقابله با استرس و جلوگیری از فرسودگی شغلی استفاده کنند. شما نیز می توانید موارد زیر را در موقعیت های مختلف زندگی خود امتحان کنید:
- منبع استرس خود نباشید
خیلی از ما، فقط با فکر کردن یا پیش بینی آینده یا اتفاقاتی که ممکن است استرس زا باشند، در خود استرس ایجاد می کنیم. افرادی که تمایل زیادی به دستیابی یا گرایش های کمال گرایانه دارند، ممکن است مستعد ایجاد استرس در خود باشند. تحقیقات نشان داده است رهبرانی که خود را با فشارهایی که به خود وارد می کنند وفق می دهند، بهتر می توانند سطح استرس خود را کنترل کنند. همانطور که یکی از افسران ارشد پزشکی توضیح داده، “من فهمیدم که بیشتر استرس من ناشی از سال ها سخت گیر بودن نسبت به خودم است. اکنون که نسبت به مشکلاتی که این سخت گیری برای من ایجاد می کند آگاه هستم، می توانم خودم را از فشار بی وقفه رها کنم.”
- محدودیت های خود را بشناسید
آگاهی بیشتر از نقاط قوت و ضعف خود، در صورت نیاز شما را راهنمایی می کند. در مطالعه بالا، افسران ارشد پزشکی انتقال از نقش یک پزشک بالینی به نقش رهبری را منبع اصلی استرس خود توصیف کردند. افرادی که توانستند تشخیص دهند چه زمانی خواسته ها از توانایی هایشان بیشتر است، این کار را به تنهایی انجام ندادند. آن ها سراغ مشاوران قابل اعتماد رفتند، و از آن ها درخواست کمک کردند.
- دیدگاه خود را نسبت به وضعیت دوباره ارزیابی کنید
آیا شما یک موقعیت خاص را تهدیدی برای ارزش های خود می دانید؟ یا به نظر شما این مسئله به عنوان مشکلی قابل حل است؟ تغییر دیدگاه خود هنگام احساس آشفتگی یا اضطراب می تواند تأثیر شگفت انگیزی در توانایی شما برای کاهش سطح استرس تان داشته باشد. یک افسر ارشد پزشکی تغییر در ذهنیت خود را اینگونه توصیف کرده: “چیزی که در ابتدا به نظر استرس می آمد، اکنون استرس خوب است. من این انگیزه را دارم که به عنوان مشکلی که باید حل شود، در مورد آن فکر کنم.”
- با فرض کردن خود به عنوان طرف مقابل، ناسازگاری ها و اختلافات را کاهش دهید
استرس ناشی از ناسازگاری ها و اختلافات اغلب منجر به فرسودگی شغلی می شود. بنابراین بهتر است در صورت تمایل از ناسازگاری ها و تعارضات دور باید. کنجکاو باشید، سوالاتی را بپرسید، و عمیقا گوش دهید. توجه خود را به طرف مقابل معطوف داشته، و بر آنچه که او سعی دارد به شما بگوید تمرکز کنید. با تلاش برای درک دیدگاه او، موقعیت بهتری خواهید داشت تا اعتماد او را جلب کرده و بر او تأثیر بگذارید. یک نفر که با او مصاحبه شده به طور مداوم از این روش استفاده می کند.
وی توضیح داد که چگونه تقویت کردن مهارت گوش دادن همدلانه او را قادر ساخته است تا ارتباط بیشتری با همکاران خود برقرار کند و با آن ها به توافق برسد. او می گفت که اخیرا پزشکی به مطب او هجوم برده و به او گفته “شما باید این کار را انجام دهید. در غیر این صورت نوزادان می میرند.” او به جای واکنش دفاعی و آسیب بیشتر، خود را کنترل کرده و توجه خود را معطوف به درک دیدگاه پزشک مقابل کرده است. پاسخ وی اختلافات را کاهش داد و منجر به یک مکالمه سالم و کم استرس شده است.
- هنگامی که احساس می کنید تنش و اضطراب شما به سرعت در حال افزایش است، نفس عمیق بکشید
تمرین ذهن آگاهی به ما کمک می کند تا با عوامل استرس زای آنی و مشکلات طولانی مدت کنار بیاییم. چندین شرکت کننده در مطالعه بالا اینطور توصیف کردند که از تکنیک های ذهن آگاهی برای کاهش ضربان قلب خود، و پایین آوردن سطح تنش هنگام مواجهه با یک عامل استرس زا استفاده می کنند. همانطور که یکی از رهبران توضیح داد، “تمرین ذهن آگاهی به من اجازه می دهد تا در برابر راه حل های دیگر شفاف تر باشم و در حالت دفاعی وقت تلف نمی کنم.” به عنوان مثال بالا بردن سطح آگاهی از تنفس خود ممکن است در ابتدا دشوار باشد، اما به یاد داشته باشید که توجه آخرین اقدام در کنترل فردی است.
با به کارگیری و توسعه هوش هیجانی خود، می توانید فرسودگی شغلی را برای خود و دیگران از بین ببرید. هر چند به یاد داشته باشید: بهبود هوش هیجانی به زمان و تلاش نیاز دارد. با خود صبور، با گذشت و مهربان باشید.
بیشتر بخوانید: بهبود فردی به واسطه حذف اشتباهات
