بدبینی دفاعی استراتژی است که توسط افرادی که در مورد یک رویداد پیش رو مضطرب هستند، استفاده می شود. در حالی که بدبینی غالباً به عنوان یک ویژگی منفی تلقی می شود، بدبینی دفاعی می تواند روشی مفید برای کسی باشد که اضطراب خود را به سمت یک نتیجه مثبت هدایت می کند.
بدبینی دفاعی به چه معناست
بدبینی دفاعی برای اولین بار این گونه تعریف شد:
“افراد قبل از ورود به یک وضعیت، انتظارات غیر واقعی ضعیفی را تنظیم می کنند تا بتوانند خود را برای شکست احتمالی آماده کنند و به خود انگیزه دهند تا سخت کار کنند، و از این شکست جلوگیری کنند.”
اخیراً به این صورت تعریف شده است:
“مکانیزمی که به موجب آن فرد با وجود شواهدی از یک سابقه موفق در گذشته عملکرد ضعیف در آینده را پیش بینی می کند. چنین پیش بینی های منفی به این افراد در کاهش اضطراب، و بنابراین در برنامه ریزی برای جلوگیری از عملکرد ضعیف کمک می کند.”
به عبارت دیگر، ایده بدبینی دفاعی باعث می شود فرد فکر کند که یک رویداد در آینده ضعیف پیش خواهد رفت، بنابراین فرد اقدامات لازم را انجام می دهد تا اطمینان حاصل کند که این اتفاق نخواهد افتاد.
به عنوان مثال، شخصی را که اخیراً بیکار شده در نظر بگیرید، و فرض کنید که این شخص برای یک مصاحبه شغلی آماده می شود. تصور کنید او در گذشته همیشه تجربه های خوبی در مصاحبه شغلی خود داشته و هرگز مصاحبه شغلی بدی را تجربه نکرده است. با این وجود، او خود را متقاعد می کند که ممکن است مصاحبه شغلی او به طرز وحشتناکی پیش برود، و دیگر هرگز کار پیدا نخواهد کرد.
اضطراب ناشی از این تصور به او کمک می کند تا خود را بیشتر برای مصاحبه شغلی آماده کند. از آنجایی که او نسبت به این مسأله خیلی مضطرب بوده، پس توانسته است خیلی خوب آماده شود. در نتیجه، مصاحبه بسیار خوب پیش می رود و او بلافاصله شغل مورد نظر را به دست می آورد. این همان بدبینی دفاعی در عمل است.
بدبینی دفاعی چگونه با خودناتوان سازی ارتباط دارد؟ خودناتوان سازی یعنی:
“پدیده ای که در آن افراد قبل از ارزیابی توانایی خود در مواجهه با یک رویداد، برای خود موانعی ایجاد می کنند … در صورت ارزیابی منفی، موانع بهانه یا توضیحی برای شکست می شوند. در صورت ارزیابی مثبت (معمولاً به طرز شگفت آوری)، موانع تبدیل به موانع فتح شده می شوند.
به عنوان مثال، شخصی که یک مصاحبه شغلی بزرگ را پیش رو دارد، ممکن است به هیچ وجه برای مصاحبه آماده نشود. به این ترتیب، اگر شغل را از دست بدهد، می تواند به خود بگوید دلیل آن این است که برای آن آماده نشده بود، و اگر شغل را بگیرد، ممکن است به خاطر به دست آوردن شغل بدون هر گونه آماده سازی احساس هوشمندی کند.
در ابتدا ممکن است به نظر برسد خودناتوان سازی و بدبینی دفاعی واکنش های مشابهی در برابر حوادث اضطراب آورپیش رو به نظر برسند. مانند بدبینی دفاعی، خودناتوان سازی شامل انتظار بدترین حالت از یک رویداد است. گرچه برخلاف بدبینی دفاعی، خودناتوان سازی شامل نوعی خودتخریبی است.
مزایا و معایب بدبینی دفاعی چیست
بدبینی دفاعی گاهی اوقات با طبقه بندی افراد به عنوان بدبینان دفاعی یا خوش بینان استراتژیک مورد مطالعه قرار می گیرد. تحقیقاتی مانند این نشان داده است که در مورد وظایف یکسان، افراد بدبین دفاعی هنگامی که بتوانند نتایج منفی احتمالی را تصور کنند، بهترین عملکرد را خواهند داشت، و هنگامی که خوش بینان استراتژیک از فکر کردن در مورد نتایج منفی احتمالی پرهیز کنند، بهترین عملکرد را خواهند داشت.
به عبارت دیگر، برخی از افراد از بدبینی (دفاعی) بهره مند می شوند، در حالی که بقیه افراد از خوش بینی (استراتژیک) سود می برند، بدون اینکه روش واحدی برای همه بهتر باشد.
با این وجود جالب است که هنگام مقایسه افراد مضطربی که دچار بدبینی دفاعی هستند، و افراد مضطرب دیگر، مزایایی برای دسته اول به وجود می آید. به طور مشخص،
“بدبینان دفاعی در طول زمان افزایش قابل توجهی در عزت نفس و رضایت از خود را نشان می دهند، از نظر تحصیلی عملکرد بهتری دارند، شبکه های دوستی حمایتی بیشتری ایجاد می کنند و در اهداف شخصی خود پیشرفت بیشتری نسبت به دانش آموزان مضطرب دیگری که دچار بدبینی دفاعی نیستند، از خود نشان می دهند.”
این بدان معنی است که برای افراد با سطح اضطراب بالا، بدبینی دفاعی می تواند یک روش بسیار مفید باشد.
قبل از ادامه بحث در مورد مزایا و معایب بدبینی دفاعی، توضیحاتی لازم است. چیزی که بدبینی دفاعی را از بدبینی محض جدا می کند این است که “بدبین های دفاعی – برخلاف بدبین های واقعی – تمایل به تأمل در مورد عملکرد خود را دارند، یا برای آن برنامه ریزی می کنند.”
به عبارت دیگر، بدبینی دفاعی نه تنها از بدبینی (انتظار وقوع اتفاقات بد)، بلکه از تأمل و تفکر نیز (بررسی دلیل انتظار شما برای اتفاقات بد) تشکیل شده است. این دو گرایش تمایز مهمی در بدبینی دفاعی است.
تحقیقات مشخص کرده اند كه تمایل به بدبینی منجر به افزایش اضطراب و كاهش اهمیت هدف ادراكی می شود. با این حال مشخص شده است که تمایل به تأمل منجر به افزایش اهمیت هدف درک شده، افزایش سطح تلاش، افزایش سطح امید و افزایش ابتکار هدف شخصی می شود (که تقریباً می تواند به عنوان تمایل به تغییر و پیشرفت به عنوان یک شخص توصیف شود).
این نشان می دهد که تمایل به تفکر و تأمل گرایش به بدبینی را خنثی می کند، که می تواند تا حدی این واقعیت را توضیح دهد که برخی از مطالعات بدبینی دفاعی را مفید دانسته اند، در حالی که مطالعات دیگر آن را مضر می دانند.
به طور خلاصه، بدبینی دفاعی و خوش بینی استراتژیک می توانند به یک اندازه مفید باشند، و میزان تأثیر هر کدام از استراتژی ها به شخص بستگی دارد. با این وجود افراد مضطربی که از بدبینی دفاعی استفاده می کنند، موفقیت بیشتری نسبت به افراد مضطربی که آن را به کار نمی گیرند، به دست می آورند.
بیشتر بخوانید: فاصله روانشناختی چیست
