تعریف حافظه و انواع آن

حافظه به فرایندهایی گفته می شود که برای بدست آوردن، ذخیره، نگهداری اطلاعات، و بازیابی آن ها در آینده استفاده می شوند. سه فرآیند عمده در حافظه دخیل هستند: رمزگذاری، ذخیره سازی و بازیابی.

حافظه انسان شامل توانایی حفظ و بازیابی اطلاعاتی است که یاد گرفته، یا تجربه کرده است. همانطور که همه ما می دانیم، این فرآیند یک روند بی عیب و نقص نیست. بعضی اوقات چیزهایی را فراموش می کنیم، یا به اشتباه به یاد می آوریم. در وهله اول بعضی اوقات اطلاعات به درستی در حافظه رمزگذاری نمی شوند.

مشکلات حافظه می تواند شامل ناراحتی های جزئی مانند فراموش کردن محل قرارگیری سوئیچ اتومبیل، یا مشکلات جدی تر مانند بیماری آلزایمر و انواع دیگر زوال عقلی باشد، که بر کیفیت زندگی افراد و توانایی و عملکرد آن ها تأثیر می گذارد.

مطالعه حافظه انسان طی هزاران سال، یکی از موضوعات علم و فلسفه بوده، و به یکی از مباحث مهم مورد علاقه روانشناسی شناختی تبدیل شده است.

خاطرات چگونه شکل می گیرند

برای شکل گیری خاطرات جدید، اطلاعات باید به فرم قابل استفاده ای تبدیل شوند که از طریق فرآیندی موسوم به رمزگذاری اتفاق می افتد. هنگامی که اطلاعات با موفقیت رمزگذاری شد، باید در حافظه ذخیره شود تا بعداً مورد استفاده قرار گیرند.

قسمت بزرگی از این حافظه ذخیره شده بیشتر اوقات خارج از آگاهی ما است، مگر اینکه نیاز به استفاده از آن داشته باشیم. فرآیند بازیابی این امکان را فراهم می کند که خاطرات ذخیره شده را به آگاهی هشیارانه برسانیم.

خاطرات چه مدت طول می کشد؟

برخی از خاطرات بسیار کوتاه و فقط چند ثانیه ای هستند، و این امکان را برای ما فراهم می کنند تا اطلاعات حسی درباره جهان پیرامون خود بدست آوریم.

حافظه های کوتاه مدت کمی طولانی تر هستند، و حدود 20 تا 30 ثانیه طول می کشند. این خاطرات بیشتر شامل اطلاعاتی هستند که ما در حال حاضر بر روی آنها تمرکز کرده، و درباره آن ها فکر می کنیم.

و نهایتا، برخی از خاطرات می توانند بسیار طولانی تر یعنی روزها، هفته ها، ماه ها یا حتی دهه های طولانی تر وجود داشته باشند. بیشتر این خاطرات طولانی مدت خارج از آگاهی آنی ما هستند، اما می توانیم در صورت نیاز آن ها را به آگاهی هشیارانه خود وارد کنیم.

استفاده از حافظه

برای استفاده از اطلاعاتی که در حافظه رمزگذاری شده اند، ابتدا این اطلاعات باید بازیابی شوند. فاکتورهای زیادی از جمله نوع اطلاعات مورد استفاده و نشانه های بازیابی موجود می تواند بر روی چگونگی بازیابی خاطرات تأثیر بگذارد.

البته این روند همیشه بی عیب و نقص نیست. آیا تا به حال احساس کرده اید که جواب یک سوال نوک زبانتان است، اما آن را کاملاً به خاطر نمی آورید؟ این نمونه ای از یک مسئله بازیابی حافظه گیج کننده است، که به عنوان پدیده نوک زبان یا فراموشی لحظه ای شناخته می شود.

سازماندهی حافظه

در واقع توانایی دسترسی و بازیابی اطلاعات از حافظه طولانی مدت به ما اجازه می دهد تا  از این اطلاعات برای تصمیم گیری، تعامل با دیگران و حل مشکلات خود استفاده کنیم. اما چگونه اطلاعات در حافظه سازماندهی می شوند؟

یکی از روش های اندیشیدن در مورد سازماندهی حافظه به عنوان مدل شبکه معنایی شناخته می شود. این مدل معتقد است که محرک های خاص خاطرات مرتبط را فعال می کنند. خاطره ای از یک مکان خاص ممکن است خاطرات دیگر مربوط به اتفاقات مرتبطی را که در آن مکان رخ داده، فعال کند. به عنوان مثال، فکر کردن در مورد یکی از ساختمان های دانشگاه ممکن است باعث ایجاد خاطرات حضور در کلاس ها، تحصیل و معاشرت با همنوعان و دوستان خود شود.

انواع حافظه

حافظه
Pexels/ Memory

حافظه حسی

حافظه حسی اولین مرحله از حافظه است. در طی این مرحله، اطلاعات حسی از محیط برای مدت زمان بسیار کوتاهی ذخیره می شوند، به طور کلی کمتر از نیم ثانیه برای اطلاعات بصری، و 3 یا 4 ثانیه برای اطلاعات سمعی. ما فقط به جنبه های خاصی از این حافظه حسی توجه می کنیم، و اجازه می دهیم برخی از این اطلاعات به مرحله بعدی منتقل شوند: مرحله حافظه کوتاه مدت.

حافظه کوتاه مدت

حافظه کوتاه مدت، که به عنوان حافظه فعال نیز شناخته می شود، شامل اطلاعاتی است که در حال حاضر از آن آگاه هستیم، یا درباره آن فکر می کنیم. در روانشناسی فرویدی، از این حافظه به عنوان ذهن آگاه یا ذهن هشیار یاد می شود. توجه به حافظه های حسی باعث ایجاد اطلاعات در حافظه کوتاه مدت می شود.

در حالی که بسیاری از خاطرات کوتاه مدت به سرعت فراموش می شوند، اما توجه به این اطلاعات باعث می شود تا مرحله بعدی نیز ادامه یابد: حافظه بلند مدت. بیشتر اطلاعات ذخیره شده در حافظه فعال تقریباً برای 20 تا 30 ثانیه حفظ می شود.

اصطلاح “حافظه کوتاه مدت” غالباً به جای “حافظه فعال” به کار می رود، و به فرآیندهایی گفته می شود که برای ذخیره موقت، سازماندهی و مدیریت اطلاعات استفاده می شوند.

حافظه بلند مدت

حافظه بلند مدت به ذخیره سازی مداوم اطلاعات اشاره دارد. در روانشناسی فرویدی، حافظه بلند مدت را نیمه هشیار و ناخودآگاه می نامند. این اطلاعات عمدتا از آگاهی ما خارج است. اما می تواند به حافظه فعال فراخوانده شود، تا در صورت لزوم مورد استفاده قرار گیرد. یادآوری برخی از این اطلاعات نسبتاً آسان است، در حالی که دسترسی به سایر خاطرات بسیار دشوارتر است.

سخن آخر

حافظه انسان فرایند پیچیده ای است که محققان هنوز سعی در درک بهتر آن دارند. خاطرات ما را به همان چیزی تبدیل می کنند که هستیم، اما روند کار بی عیب و نقص نیست. در حالی که قادر به یادآوری مقدار حیرت آوری از اطلاعات هستیم، اما در عین حال مستعد ارتکاب اشتباهات و خطاهایی نیز هستیم.

مقالات مرتبط: نگاهی بر ذهن هشیار، نیمه هشیار و ناخودآگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.