تأثیرات ژنتیکی و محیطی بر هوش

تأثیرات ژنتیکی و محیطی بر هوش چه نقشی دارند؟ این سوال یکی از بحث برانگیزترین مباحث در طول تاریخ روانشناسی بوده، و تا به امروز همچنان یکی از موضوعات داغ بحث و گفتگو است.

علاوه بر اختلاف نظر در مورد ماهیت اساسی هوش، روانشناسان وقت و انرژی زیادی را صرف بحث و گفتگو درباره تأثیرات مختلف بر هوش فردی کرده اند. این بحث بر روی یکی از سوالات اصلی روانشناسی متمرکز است: کدام یک مهم تر است، استعداد یا عوامل محیطی؟

ژنتیک یا محیط، کدام یک نقش بیشتری در تعیین هوش دارند؟

امروزه روانشناسان بر این باورند که هم ژنتیک و هم محیط در تعیین هوش نقش دارند.

اکنون این مسئله تعیین می شود که دقیقاً هر فاکتور چه میزان از تأثیر را دارد.

مطالعات دوقلوها نشان می دهد که واریانس ضریب هوشی با ژنتیک مرتبط است. این تحقیق نشان می دهد که ژنتیک ممکن است نقش بیشتری نسبت به عوامل محیطی در تعیین ضریب هوشی فردی داشته باشد.

دستورالعمل های ژنتیکی منتقل شده از هر دو والدین دقیقاً چگونه بر رشد کودک و صفات او تأثیر می گذارند؟ برای درک کامل این موضوع، مهم است که ابتدا بین وراثت ژنتیکی کودک و بیان واقعی آن ژن ها تفاوت قائل شد.

ژنوتیپ به تمام ژن هایی گفته می شود که فرد به ارث برده است. فنوتیپ نحوه بیان واقعی این ژن ها است. فنوتیپ می تواند شامل صفات جسمی مانند قد و یا رنگ چشم، و همچنین صفات غیر فیزیکی مانند کمرویی و برون گرایی در افراد باشد.

گرچه ژنوتیپ شما می تواند طرحی برای چگونگی رشد فرزندان شما باشد، اما نحوه ترکیب این عناصر سازنده نحوه بیان این ژن ها را تعیین می کند. کمی شبیه ساختن خانه فکر کنید. همین نقشه می تواند منجر به ایجاد طیف وسیعی از خانه های مختلف شود که کاملاً شبیه به هم هستند، اما تفاوت های مهمی بر اساس انتخاب مواد و رنگ در هنگام ساخت دارند.

یک نکته مهم که باید در مورد ژنتیک هوش ذکر شود، این است که توسط یک “ژن هوشمند” واحد کنترل نمی شود. بلکه، نتیجه فعل و انفعالات پیچیده بین بسیاری از ژن ها است. در مرحله بعدی، توجه به این نکته مهم است که ژنتیک و محیط برای تعیین دقیق نحوه بیان ژن های ارثی، با یکدیگر تعامل دارند.

به عنوان مثال، اگر شخصی پدر و مادر قد بلندی داشته باشد، به احتمال زیاد او نیز قد بلند خواهد بود. با این حال، قد دقیق شخص می تواند تحت تأثیر عوامل محیطی مانند تغذیه و انواع بیماری ها نیز قرار گیرد.

ممکن است کودکی با ژن هایی از تیزهوشی متولد شود، اما اگر آن کودک در یک محیط محروم و با سوء تغذیه رشد کند، و فاقد دسترسی به فرصت های آموزشی باشد، ممکن است در اندازه گیری ضریب هوشی نمره خوبی کسب نکند. بنابراین، تأثیرات ژنتیکی و عوامل محیطی بر هوش، هر دو باید در نظر گرفته شوند.

شواهدی بر تأثیرات ژنتیکی بر هوش

  • مطالعات دوقلوها نشان می دهد که ضریب هوشی دوقلوهای همسان نسبت به دوقلوهای غیر همسان شبیه تر است.
  • خواهر و برادرهایی که در یک خانه با هم بزرگ می شوند، ضریب هوشی مشابه تری نسبت به کودکانی دارند که در محیط یک پرورشگاه در کنار هم بزرگ می شوند.
  • علاوه بر ویژگی های ارثی، سایر عوامل بیولوژیکی مانند سن مادر، قرار گرفتن در معرض مواد مضر قبل از تولد، و سوء تغذیه قبل از تولد نیز ممکن است بر میزان هوش یک فرد تأثیر بگذارد.

مطالعات نشان داده است كه گزارش بزه دیدگی جنایی برای افراد با هوش كمتر محتمل تر بوده، و  می تواند عواقب جدی از جمله صدمات جسمی، از دست دادن دارایی و آسیب روانی و عاطفی نیز به همراه داشته باشد.

شواهدی بر تأثیرات محیطی بر هوش

عوامل محیطی
Pexels/ Environmental Influences on Intelligence
  • ضریب هوشی دوقلوهای همسانی که از هم جدا شده اند، و در یک خانه در کنار هم بزرگ نمی شوند، کمتر از دوقلوهای همسان در یک محیط مشابه است.
  • حضور در مدرسه بر نمره ضریب هوشی تأثیر دارد.
  • کودکانی که به مدت 12 ماه یا بیشتر شیر مادر خورده اند، در 30 سالگی ضریب هوشی بالاتری داشتند (حدود 3.7 امتیاز).

بنابراین برخی از تأثیرات محیطی که می تواند باعث ایجاد تغییر در هوش افراد شوند، چیست؟

به عنوان مثال، مطالعات نشان داده است که فرزندان ارشد خانواده دارای ضریب هوشی بالاتری نسبت به خواهر و برادرهای کوچکتر خود هستند.

علت این امر چه چیزی می تواند باشد؟ بسیاری از کارشناسان بر این باورند که دلیل این امر توجه بیشتر والدین به فرزندان اول است. تحقیقات همچنین حاکی از آن است که والدین انتظار دارند فرزندان بزرگتر در انجام انواع وظایف عملکرد بهتری داشته باشند، در حالی که خواهر و برادرهای کوچکتر خانواده کمتر با انتظارات متمرکز بر وظایف روبرو هستند.

سخن آخر

واضح است که عوامل ژنتیکی تأثیر بسزایی در چگونگی رشد کودک دارد. با این حال، لازم به یادآوری است که ژنتیک تنها یک قطعه از معمای پیچیده ای است که زندگی کودک را می سازد. متغیرهای محیطی از جمله والدین، فرهنگ، آموزش و روابط اجتماعی نیز نقشی حیاتی در چگونگی رشد یک کودک دارند. بنابراین تأثیرات زنتیکی و سایر عوامل محیطی بر هوش همگی باید در نظر گرفته شوند.

بیشتر بخوانید: نحوه بازسازی و تولید سلول های مغزی جدید

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.